Zasądzenie wynagrodzenia pomimo nieważności umowy o roboty budowlane

Zawierając umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Druga strona,  inwestor, zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót. W szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu. Zobowiązuje się również do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Wynagrodzenie ryczałtowe

Na rynku usług budowlanych  bardzo często stosowane jest wynagrodzenie ryczałtowe. W przypadku wynagrodzenia ryczałtowego, umówiona kwota stanowi wynagrodzenie za wykonanie obiektu, niezależnie od rozmiaru i wartości wykonanych prac czy  ilości zużytego materiału. Wykonawca nie może w takiej sytuacji żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Wykonawca, godząc się na wynagrodzenie ryczałtowe, co do zasady, akceptuje ryzyko gospodarcze pojawienia się dodatkowych wydatków. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie obiektu groziłoby wykonawcy rażącą stratą, to wtedy sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.

Roboty dodatkowe

Do napisania tego artykułu zainspirowały nas dwa orzeczenia sądowe, które pojawiły się w ostatnich latach. Orzeczenia dotyczyły konieczności wykonania robót dodatkowych, w trakcie wykonywania umowy o roboty budowlane, w której wynagrodzenie zostało określone ryczałtowo.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której wykonawca ma wykonać obiekt, wynagrodzenie określone jest ryczałtowo. W trakcie realizacji okazuje się jednak, że konieczne jest wykonanie dodatkowych robót. Najbardziej klarowną byłaby sytuacja, w której poprzez dodatkową umowę stron reguluje się kwestię wykonania i zakres dodatkowych robót oraz kwestię wynagrodzenia. W praktyce jednak bywa różnie. Zwłaszcza w sytuacji presji czasowej, a nierzadko też problemami z dojściem do porozumienia pomiędzy stronami.

Rozstrzygnięcie sądu

W sprawie rozpoznawanej ostatnio przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie, w czasie wykonywania obiektu pojawiła się właśnie konieczność wykonania dodatkowych prac. Strony przewidziały taką możliwość w umowie. Wykonanie dodatkowych prac miało być możliwe na podstawie tzw. protokołów konieczności, sporządzonych przez inżyniera projektu i zaakceptowanych przez inwestora.

Dodatkowe prace zostały wykonane, jednak protokoły konieczności nie zostały zatwierdzone. Sąd uznał, że nawet w sytuacji, w której umowa, na podstawie której zostały wykonane roboty budowlane jest nieważna, od strony korzystającej z efektów przeprowadzonych prac sąd może zasądzić wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Nawet w sytuacji, gdy umowa na podstawie której zostały wykonane roboty budowlane jest nieważna, od strony korzystającej z efektów przeprowadzonych prac sąd może zasądzić wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 17 marca 2016 r., sygn. I ACa 894/15)

Wadliwy projekt

Zdarzyć się również może, że zakres prac koniecznych dla wykonania obiektu budowlanego, musi zostać zwiększony z uwagi na wadliwość projektu dostarczonego przez inwestora. Czy w takiej sytuacji ryzyko gospodarcze również leży po stronie wykonawcy? W podobnej sprawie wypowiadał się Sąd Najwyższy. Uznał on, że jeżeli dochodzi do wykonania robót dodatkowych stanowiących korzyść majątkową dla inwestora, nawet bez dokonania przez strony stosowanej zmiany umowy lub zawarcia innego porozumienia regulującego wykonanie tych robót, nie jest wykluczone żądanie przez przyjmującego zamówienie zapłaty równowartości wykonanych robót dodatkowych na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Określenie wynagrodzenia ryczałtowego w umowie o roboty  budowlane, nie zawsze będzie oznaczać brak wynagrodzenia za wykonanie dodatkowych prac. Jednak, aby uniknąć niejednokrotnie długotrwałego i kosztownego procesu, warto już na etapie zawierania umowy zadbać o stosowne uregulowanie tych kwestii.

Na co dzień zawodowo wspieramy przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej. Pomagamy w bieżących sprawach związanych prawem dla przedsiębiorców, prawem pracy, zabezpieczaniem i dochodzeniem roszczeń, czy prawem nowych technologii. Na blogu dzielimy się naszą wiedzą i doświadczeniem. Informacje o najnowszych wpisach zawsze pojawiają się na stronie kancelarii na Facebooku. Zapraszamy do jej obserwowania.

Zobacz też :

Zmniejszenie wysokości kary umownej. Kiedy jest możliwe?

Wynagrodzenie za wadliwie wykonaną pracę – kiedy się należy?

Rękojmia przy sprzedaży między przedsiębiorcami