OPŁATA

W pierwszej kolejności spotkamy się z opłatą od pisma wszczynającego postępowanie, czyli pozwu, bądź wniosku w postępowaniu nieprocesowym. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. Warto pamiętać, że istnieje szereg pism, które podlegają opłacie. To nie tylko pozew czy pozew wzajemny. Opłatę należy uiścić, co do zasady, też na przykład od apelacji i zażalenia, skargi kasacyjnej, sprzeciwu od wyroku zaocznego i zarzutów od nakazu zapłaty czy wniosku o ogłoszenie upadłości, wpisu w KRS i w rejestrze zastawów. Wykaz wszystkich pism podlegających opłacie znaleźć można w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.Opłata może być stała, stosunkowa albo podstawowa. Opłata stała pobierana jest zazwyczaj w sprawach o prawa niemajątkowe, ale też w niektórych przypadkach w sprawach o prawa majątkowe. Należy ją uiścić w z góry oznaczonej wysokości. Nie może być niższa niż 30zł ani wyższa niż 5000zł. Na przykład opłatę w kwocie 2000 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o rozwiązanie spółki czy uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki.Opłata stosunkowa zależna jest od wysokości przedmiotu sporu. Wynosi ona co do zasady 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych. Jeżeli składamy pozew o zapłatę kwoty 10 000 zł, to opłata od pozwu w postępowaniu zwyczajnym będzie wynosiła 500zł.Jeżeli wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić na konkretną kwotę w chwili wniesienia pozwu, to wtedy wnosi się opłatę tymczasową. Ustala ją przewodniczący,  w kwocie od 30 złotych do 1000 złotych.Istnieje również opłata podstawowa, pobierana  sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. Wynosi ona 30 zł i stanowi minimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W CAŁOŚCI BĄDŹ W CZĘŚCI

Nie zawsze pobierana jest całość opłaty. Połowę opłaty pobiera się od sprzeciwu od wyroku zaocznego czy od wniosku o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty. Jedną piątą opłaty pobiera się co do zasady od zażalenia, a pozew w postępowaniu nakazowym, to jedna czwarta opłaty.

Warto pamiętać jednak o tym, że opłata nie może być niższa niż 30 zł.  Jeżeli wyliczona kwota opłaty nie jest wyrażona w pełnych złotych, to końcówkę zaokrąglamy w górę do pełnego złotego.

DODATKOWE KOSZTY

Koszty postępowania cywilnego, to nie tylko opłaty sądowe, ale też rozmaitego rodzaju wydatki. Na przykład wydatki zwracane świadkom ( koszty podróży, ewentualnego noclegu oraz utraconych korzyści bądź dochodów). Koszty przeprowadzenia dodatkowych dowodów, jeżeli ich przeprowadzenie wiążę się z kosztami. Koszty występowania w sprawie tłumacza, jeżeli zachodzi taka konieczność. Relatywnie znaczącym wydatkiem może być koszt opinii biegłego specjalisty, który wymagany jest we wszystkich sprawach wymagających specjalistycznej wiedzy. Wysokość kosztów opinii biegłego uzależniona będzie od specjalności biegłego i nakładu pracy koniecznego do wydania opinii. Stron nie obciążają wydatki związane z doręczaniem pism sądowych.

 KTO PONOSI KOSZTY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO?

Osoba wszczynająca postępowanie, co do zasady musi liczyć się z tym, że będzie musiała uiścić opłatę od pozwu lub wniosku ( jeżeli nie przysługuje jej zwolnienie od kosztów sądowych).  Jeżeli w sprawie konieczne będzie poniesienie dodatkowych wydatków, na przykład opinii biegłego specjalisty, sąd najprawdopodobniej wezwie stronę, która złożyła wniosek o biegłego do uiszczenia zaliczki na poczet tej opinii. Całkowity koszt opinii uwzględniony zostanie w końcowym orzeczeniu o kosztach.Zasada jest jednak taka, że strona, która przegrała postępowanie zwraca wygranej stronie koszty procesu, jeżeli został złożony stosowny wniosek. Najlepiej taki wniosek zawrzeć już w pozwie, ale można to zrobić aż do zamknięcia rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia. W przypadku strony występującej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka o należnych jej kosztach z urzędu.

KOSZTY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Do kosztów procesu zaliczają się poniesione koszty sądowe (opłaty, wydatki), koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika zalicza się również wynagrodzenie pełnomocnika (nie wyższe niż stawki opłat określone w stosownych rozporządzeniach).

STOSUNKOWE ROZDZIELENIE, BĄDŹ WZAJEMNE ZNIESIENIE KOSZTÓW

Jeżeli żądanie zostanie uwzględnione jedynie w części, to wtedy sąd rozdzieli koszty stosunkowo, bądź wzajemnie te koszty zniesie pomiędzy stronami. Na przykład, jeżeli sąd uwzględni jedynie połowę żądania, to strony mogą zostać obciążone kosztami sądowymi po połowie.Może zdarzyć się również tak, że jeżeli zasądzona zostanie na naszą rzecz znaczna część dochodzonego roszczenia, a przeciwnik ulegnie jedynie w niewielkiej części, to sąd może nałożyć na niego obowiązek zwrotu kosztów w całości.

 BRAK KOSZTÓW MIMO PRZEGRANIA SPRAWY

Czasem może zdarzyć się tak, że koszty postępowania cywilnego nie zostaną nałożone na stronę przegrywającą sprawę. Kiedy ? Przede wszystkim wtedy, jeżeli nie dała nam powodu do wytoczenia powództwa i uznała żądanie pozwu przy pierwszej czynności procesowej. Tak dzieje się przede wszystkim wtedy, jeżeli nasze roszczenie nie było jeszcze wymagalne, dla jego wymagalności, na przykład w przypadku zobowiązań bezterminowych, konieczne było wystosowanie najpierw wezwania do zapłaty.

Strona przegrywająca sprawę może nie zostać obciążona kosztami, bądź obciążona nimi jedynie w części w szczególnie uzasadnionych wypadkach, zgodnie z tzw. zasadą słuszności.

ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW 

Warto wiedzieć, że istnieje coś takiego, jak zwolnienie od kosztów sądowych. Istnieją zwolnienia przedmiotowe, na przykład od wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie czy od wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego organizacji społecznych. Istnieją zwolnienia podmiotowe, na przykład, co do zasady,  w przypadku pracownika wnoszącego powództwo do sądu pracy .Można również domagać się zwolnienia od kosztów sądowych. Osoba fizyczna może domagać się zwolnienia, jeżeli nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zwolnienia od kosztów może domagać się również osoba prawna w razie wykazania, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.